Tìm hiểu về Bảo hiểm Xã hội một lần

Bảo hiểm xã hội (BHXH) ngày càng đóng vai trò quan trọng trong chính sách an sinh xã hội của Nhà nước. Người lao động là những đối tượng bắt buộc tham gia đóng BHXH trong khi đó người dân cũng có thể tham gia BHXH theo hình thức tự nguyện và được hưởng những quyền lợi đặc biệt từ các chế độ của BHXH mang lại. Trong bài viết này, Vieclamsales sẽ tổng hợp một số kiến thức về bảo hiểm xã hội một lần, giúp người đọc nắm thông tin về BHXH một lần.

* Về điều kiện hưởng BHXH một lần

- Theo Khoản 1, Điều 1 Nghị quyết số 93/2015/QH13 ngày 22/6/2015 của Quốc Hội quy định về việc thực hiện chính sách hưởng bảo hiểm xã hội một lần đối với người lao động như sau: “Trường hợp người lao động tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc sau một năm nghỉ việc, người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện sau một năm không tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội mà chưa đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội khi có yêu cầu thì được nhận bảo hiểm xã hội một lần”.

- Tại Điểm b, Khoản 1, Điều 8 Nghị định số 115/2015/NĐ-CP ngày 11/11/2015 của Chính phủ quy định người lao động mà có yêu cầu thì được hưởng BHXH một lần nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:

a) Đủ tuổi hưởng lương hưu theo quy định tại các Khoản 1, 2 và 4 Điều 54 của Luật BHXH mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH hoặc theo quy định tại Khoản 3 Điều 54 của Luật BHXH mà chưa đủ 15 năm đóng BHXH và không tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện;

b) Sau một năm nghỉ việc mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH và không tiếp tục đóng BHXH;

c) Ra nước ngoài để định cư;

d) Người đang bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế.

Hiện nay pháp luật không quy định cụ thể về thời hạn rút bảo hiểm xã hội một lần sau khi đủ điều kiện hưởng. Do đó, nếu bạn đã đáp ứng đủ điều kiện theo quy định của pháp luật nêu trên, bạn có quyền lựa chọn rút BHXH một lần bất kể thời điểm nào căn cứ vào nhu cầu thực tế của bạn.

Tuy nhiên, việc nhận BHXH một lần sẽ đem đến nhiều thiệt thòi cho người lao động, vì lợi ích trước mắt mà người lao động sẽ bỏ lỡ cơ hội được hưởng lương hưu để trang trải cuộc sống, cũng như được hưởng chế độ bảo hiểm y tế để chăm sóc sức khỏe khi về già. Theo tính toán của cơ quan BHXH, nếu cùng một thời gian đóng BHXH thì tổng lợi ích bằng tiền khi hưởng lương hưu hằng tháng sẽ cao hơn nhiều khi hưởng BHXH một lần. Do đó, cơ quan BHXH khuyến khích người lao động nên bảo lưu thời gian tham gia BHXH thay vì nhận BHXH một lần.

Cách tính mức hưởng BHXH một lần như thế nào?

 Người lao động tham gia BHXH bắt buộc sau một năm nghỉ việc hoặc người tham gia BHXH tự nguyện sau một năm không tiếp tục tham gia đóng BHXH và một số trường hợp khác (chưa đủ điều kiện hưởng lương hưu) có yêu cầu thì được nhận BHXH một lần. Chúng tôi xin giới thiệu đến các bạn cách tính mức hưởng BHXH một lần như sau:

Theo quy định tại Khoản 2 Điều 60 Luật BHXH năm 2014, mức hưởng BHXH một lần tính theo số năm đã đóng BHXH, cứ mỗi năm được tính như sau:

a) 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014;

b) 02 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi;

c) Trường hợp thời gian đóng BHXH chưa đủ một năm thì mức hưởng BHXH bằng số tiền đã đóng, mức tối đa bằng 02 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH. Mức hưởng BHXH một lần không bao gồm số tiền Nhà nước hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện. (trừ những người bị mắc bệnh nguy hiểm đến tính mạng).

Ví dụ:

Một công nhân A làm cho công ty B và có tham gia BHXH bắt buộc từ tháng 01/2013 đến tháng 7/2016. Công nhân A đã nghỉ việc vào tháng 8/2016. Tháng 9/2017, công nhân A muốn nhận tiền BHXH một lần thì công nhân A sẽ nhận được tổng số tiền bao nhiêu?

Được biết, thời gian đóng bảo hiểm của công nhân A như sau:

- Từ tháng 01/2013 đến tháng 12/2013, mức lương đóng BHXH là: 1.200.000đ

- Từ tháng 01/2014 đến tháng 9/2014, mức lương đóng BHXH là: 1.445.000đ

- Từ tháng 10/2014 đến tháng 12/2014, mức lương đóng BHXH là: 2.140.000đ

- Từ tháng 01/2015 đến tháng 6/2015: Nghỉ không lương, không đóng BHXH

- Từ tháng 07/2015 đến tháng 12/2015, mức lương đóng BHXH là: 2.140.000đ

- Từ tháng 01/2016 đến tháng 02/2016: mức lương đóng BHXH là: 2.140.000đ

- Từ tháng 03/2016 đến tháng 07/2011 2016, mức lương đóng BHXH là: 2.515.000đ

Cách tính: Theo quy định tại Thông tư số 42/2016/TT-BLĐTBXH ngày 28/12/2016 quy định mức điều chỉnh tiền lương và thu nhập tháng đã đóng BHXH, mức điều chỉnh tiền lương đã đóng BHXH của năm 2013, 2014, 2015, 2016 tương ứng là 1,08; 1,03; 1,03; 1,00. Do vậy, mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH để hưởng BHXH một lần của công nhân A được tính như sau:

- Từ tháng 01/2013 đến tháng 12/2013 (12 tháng):

1.200.000 x 12 x 1,08  = 15.552.000 đồng.

- Từ tháng 01/2014 đến tháng 09/2014 (9 tháng):

1.445.000 x 9 x 1,03 = 13.395.150 đồng

- Từ tháng 10/2014 đến tháng 12/2014 (3 tháng):

2.140.000 x 3 x 1,03 = 6.612.600 đồng

- Từ tháng 07/2015 đến tháng 12/2015 (6 tháng):

2.140.000 x 6 x 1,03 = 13.225.200 đồng

- Từ tháng 01/2016 đến tháng 02/2016 (02 tháng):

2.140.000 x 2 x 1.00 = 4.280.000 đồng

- Từ tháng 03/2016 đến tháng 07/2016 ( 5 tháng):

2.515.000 x 5 x 1.00 = 12.575.000 đồng

Tổng thời gian là: 12 + 9 + 3 + 6 + 2 + 5 = 37 tháng.

          Tổng mức lương đóng BHXH của công nhân A là:

15.552.000 + 13.395.150 + 6.612.600 + 13.225.200 + 4.280.000 + 12.575.000 = 65.639.950 đồng

Mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH là:

65.639.950/37 = 1.774.052 đồng

Thời gian đóng BHXH trước năm 2014 là 01 năm.

Trợ cấp BHXH một lần thời gian đóng BHXH trước năm 2014 là:

1.774.052 x 1 x 1,5 = 2.661.078 đồng

Thời gian đóng BHXH từ năm 2014 là 02 năm 01 tháng.

Trợ cấp BHXH một lần thời gian đóng BHXH từ năm 2014 là:

1.774.052 x 2,5 x 2 = 8.870.260 đồng

Tổng số tiền trợ cấp BHXH một lần công nhân A được hưởng là:

2.661.078 + 8.870.260 = 11.531.338 đồng

Mức Nhà nước hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện

Bảng hệ số trượt giá năm 2022 dành cho người tham gia BHXH bắt buộc

Bảng hệ số trượt giá năm 2022 dành cho người tham gia BHXH tự nguyện

 * Về hồ sơ hưởng BHXH một lần

Điều 109 Luật BHXH năm 2014 quy định hồ sơ hưởng BHXH một lần, bao gồm: Bản chính Sổ BHXH và Đơn đề nghị hưởng BHXH một lần.

Đề nghị bạn căn cứ Điều 109 nêu trên để lập hồ sơ hưởng hồ sơ nhận BHXH một lần theo quy định.

* Về giải quyết hưởng bảo hiểm xã hội một lần:

Tại Khoản 4, Điều 110 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 về giải quyết hưởng lương hưu, bảo hiểm xã hội một lần quy định như sau:

Trong thời hạn 20 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ theo quy định đối với người hưởng lương hưu hoặc trong thời hạn 10 ngày, kể từ ngày nhận đủ hồ sơ theo quy định đối với trường hợp hưởng bảo hiểm xã hội một lần, cơ quan bảo hiểm xã hội có trách nhiệm giải quyết và tổ chức chi trả cho người lao động; trường hợp không giải quyết thì phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do

Có thể thấy nếu người lao động chọn rút BHXH 1 lần sẽ tổn thất một khoảng tiền rất lớn mà lẽ ra họ sẽ được nhận khi đợi hưởng lương hưu. Việc rút BHXH 1 lần sẽ là giải pháp cấp bách cho người lao động trong trường hợp họ đang cần tiền gấp nhưng sẽ để lại hệ lụy lâu dài cho người lao động và tác động đến nền kinh tế - xã hội, hệ thống an sinh quốc gia. Bởi họ sẽ sinh sống như thế nào nếu không có nguồn thu nhập hằng tháng từ lương hưu trong khi họ đã mất khả năng lao động khi về già và điều này khiến Việt Nam không thể thực hiện mục tiêu BHXH toàn dân đã đề duy trì lâu nay.